Bộ sách “Những người thầy trong sử Việt”

“Không thầy đố mày làm nên”, câu ngạn ngữ đó vừa khẳng định một chân lí: muốn nên người thì phải có thầy, vừa cho thấy truyền thống tôn sư trọng đạo của nhân dân ta.

          Lịch sử nền giáo dục Việt Nam có thể coi là đồng thời với lịch sử khoa cử từ cả ngàn năm trước. Kì thi Minh kinh bác học đầu tiên, Lê Văn Thịnh đỗ đầu thì đồng thời cũng trở thành người thầy giáo đầu tiên được lịch sử ghi nhận, là thầy dạy của thái tử Càn Đức sau lên ngôi là vua Lý Nhân Tông. Lê Văn Thịnh đã dạy cho vị vua tương lai tất cả những kiến thức cần thiết cho việc trị nước an dân, từ việc tổ chức triều đình cho đến việc làm ruộng, đắp đê, giao thương buôn bán của dân. Cũng chính người thầy này đã đề xuất việc lập trường cho vua Nhân Tông học, dẫn đến việc mở trường Quốc Tử Giám, được coi là trường đại học đầu tiên của nước ta.

          Bộ sách “Những người thầy trong sử Việt” kể về những người thầy như thế, những người thầy đã lưu danh trong lịch sử Việt Nam. Đó là Chu Văn An, người thầy mà cả nước đều biết tiếng và được nhân dân tôn là “vạn thế sư biểu” (người thầy chuẩn mực của muôn đời). Đó là Nguyễn Đình Chiểu - nhà thơ và nhà văn hóa lớn đất Nam Kì, người được nhân dân trìu mến gọi là Đồ Chiểu - cái tên gắn liền với nghề dạy học của ông. Đó là Hoàng giáp Phạm Văn Nghị người Nam Định nghe tin quân Pháp đánh chiếm Sơn Trà đã không quản tuổi cao bệnh nặng, tự nguyện mộ quân nghĩa dũng xin triều đình cho vào đánh giặc.

          Thông qua những người thầy đặc biệt như thế, cuốn sách còn kể với các bạn những câu chuyện thú vị và cũng đầy ý nghĩa trong lịch sử giáo dục Việt Nam. Rằng nhà sử học Lê Văn Hưu, tác giả bộ chính sử đầu tiên của nước ta - bộ Đại Việt sử kí cũng là thầy dạy của thái tử Trần Hoảng - sau lên ngôi vua là vua Trần Thánh Tông, và hoàng tử Trần Quang Khải - sau trở thành vị đại thần có công rất lớn trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông. Rằng thầy Lập Trai Phạm Quý Thích cũng là người đầu tiên “thẩm định” tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du và đã cho khắc in thành sách để phổ biến rộng rãi; là thầy dạy của Vũ Tông Phan và Nguyễn Văn Siêu - hai nhà thơ, nhà văn lớn của Thăng Long đồng thời cũng là hai người thầy nổi tiếng... Những ví dụ đó có thể coi là tiêu biểu cho sự nghiệp giáo dục của nước ta, được những người thầy tiếp nối từ thời phong kiến, qua thời Pháp thuộc cho đến ngày nay. Họ đã đào tạo nên những hiền tài đứng ra gánh vác công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, thắp sáng truyền thống văn minh Việt từ thế hệ này đến thế hệ khác.

          Bộ sách được chia thành nhiều tập, mỗi tập đều có những người thầy thuộc nhiều thế hệ khác nhau giúp bạn đọc dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn về họ; ngoài ra còn có các bài chuyên khảo “Chuyện học hành thi cử ngày xưa” nói về quá trình hình thành, hoạt động và đóng góp của tầng lớp sĩ dân trong xã hội, tựa như cái nền của bức tranh trên đó xuất hiện những người thầy tiêu biểu trong sử Việt.

          Thư viện tỉnh Hà Nam trân trọng giới thiệu tới bạn đọc!

Vũ Hiệp