Mỗi độ tháng 3 về, trong không khí ấm áp của mùa xuân, chị em phụ nữ nói riêng và mọi người nói chung lại háo hức đón chào kỉ niệm ngày Quốc tế phụ nữ. Đây là dịp để tôn vinh vẻ đẹp, khẳng định vai trò của những người phụ nữ trong xã hội và trong cuộc sống. Đồng thời ôn lại truyền thống lịch sử vẻ vang, biểu dương tinh thần, lực lượng của phụ nữ thế giới nói chung và phụ nữ Việt Nam nói riêng trong công cuộc đấu tranh cho độc lập dân tộc, hoà bình dân chủ, sự tiến bộ của xã hội, cho quyền lợi và hạnh phúc của phụ nữ và trẻ em...Từ thực tế lịch sử, phụ nữ Việt Nam có bản chất kiên cường, dũng cảm, cần cù lao động, sáng tạo, thông minh. Phụ nữ Việt Nam là người giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giữ gìn, phát triển bản sắc và tinh hoa văn hoá dân tộc. Họ là những người mẹ dịu hiền, đảm đang, trung hậu đã sản sinh ra những thế hệ anh hùng của dân tộc anh hùng. Trong công cuộc xây dựng đất nước, phụ nữ đã có những đóng góp quan trọng thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Trải qua hàng nghìn năm đấu tranh của dân tộc chống lại các thế lực xâm lược, đấu tranh với các thế lực thù địch và thiên tai để bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và phát triển đất nước, duy trì nòi giống con Rồng cháu Tiên. Phụ nữ trên thế giới nói chung và Phụ nữ Việt Nam nói riêng đã chứng tỏ được sức mạnh của lòng yêu nước, trí thông minh, ý chí quật khởi, tinh thần hy sinh xả thân vì nước. Biết bao tấm gương nữ kiên trung, bất khuất để lại tiếng thơm cho con cháu muôn đời như: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Bùi Thị Xuân, Võ Thị Sáu, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Thị Định, Nguyễn Thị Bình, Liệt sĩ Đặng Thùy Trâm...
Để nhằm giúp độc giả hiểu biết sâu sắc hơn về cuộc đời và những đóng góp quan trọng của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Nhân kỷ niệm 113 năm ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 (08/03/1910 - 08/03/2023); 1983 năm khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Thư viện tỉnh Hà Nam trân trọng giới thiệu cuốn sách "Nguyễn Thị Minh Khai - Tiểu sử” do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật phát hành năm 2020.
Nguyễn Thị Minh Khai tên thật là Nguyễn Thị Vịnh, sinh ngày 01 tháng 11 năm 1910 tại xã Vĩnh Yên, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Năm 1927, bà tham gia hoạt động trong phong trào công nhân ở Vinh và tham gia thành lập Tân Việt Cách mạng Đảng, sau đó được bầu làm Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ.
Năm 1930, bà gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương, phụ trách tuyên truyền, huấn luyện đảng viên tại Trường Thi, Bến Thủy. Sau đó, bà sang Hương Cảng làm thư ký cho lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc ở văn phòng chi nhánh Đông phương bộ của Quốc tế Cộng sản. Năm 1931, bà bị bắt tại Hương Cảng, bị kết án và giam ở đây. Năm 1934, bà ra tù và được Đông phương bộ Quốc tế Cộng sản cử làm đại biểu chính thức đi dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản tại Moskva.
Năm 1936, bà được cử về nước truyền đạt chỉ thị của Quốc tế Cộng sản và được cử vào Xứ ủy Nam kỳ, giữ chức Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, một trong những người lãnh đạo cao trào cách mạng 1936 - 1939 ở Sài Gòn. Thời gian này, bà lấy bí danh là Năm Bắc.
Ngày 30 tháng 7 năm 1940, bà bị bắt ngay sau phiên họp của xứ ủy Nam kỳ về phổ biến chủ trương khởi nghĩa và bị giam tại Khám Lớn Sài Gòn. Tuy nhiên, bà vẫn liên lạc với bên ngoài và vẫn tiếp tục lãnh đạo phong trào đấu tranh.
Sau khi Khởi nghĩa Nam Kỳ thất bại, bà bị thực dân Pháp kết án tử hình và bị xử bắn tại Ngã ba Giồng, Hóc Môn ngày 28 tháng 8 năm 1941. Tuy vậy tấm gương về người chiến sĩ cộng sản trung kiên Nguyễn Thị Minh Khai vẫn mãi mãi sáng ngời trong lịch sử dân tộc và trong lòng các thế hệ người Việt Nam.
Cuốn sách là sản phẩm của Chương trình sưu tầm tài liệu, viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam do PGS.TS. Lý Việt Quang, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (Chủ biên). Cuốn sách có cấu trúc gồm 5 chương,
Chương 1: Quê hương, gia đình, thời niên thiếu và những hoạt động yêu nước đầu tiên (1910 - 1927). Ở chương này, độc giả thấy được bức chân dung đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai, những ảnh hưởng của quê hương, của những biến động lịch sử dân tộc thời cận đại tới cuộc sống, phẩm hạnh của Nguyễn Thị Minh Khai: tinh thần yêu nước, hiếu học, lịch thiệp, mến khách và tình yêu thương con người. Đây cũng là cơ sở góp phần hình thành lý tưởng cách mạng từ thời niên thiếu của Nguyễn Thị Minh Khai.
Chương 2: Trưởng thành trong quá trình hoạt động cách mạng (1927 - 1930). Đây là quá trình hoạt động và trưởng thành của Nguyễn Thị Minh Khai về tư tưởng và chính trị từ khi tham gia phụ trách công tác vận động phụ nữ của Tân Việt Cách mạng Đảng ở Nghệ An (1927), đến khi trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam (1930). Đó là quá trình Nguyễn Thị Minh Khai từ tư tưởng yêu nước, tiếp thu lý tưởng cộng sản, tích cực vận động thành lập các tổ chức cộng sản và trở thành đảng viên Đảng Cộng sản.
Chương 3 và chương 4: Tập trung mô tả, tái hiện quá trình hoạt động cách mạng sôi nổi, đầy tâm huyết và nhiều đóng góp của Nguyễn Thị Minh Khai từ năm 1930 đến năm 1941. Trong đó có thời gian hoạt động ở nước ngoài (1930 - 1936) và thời gian hoạt động cách mạng ở trong nước (1937 - 1941). Nguyễn Thị Minh Khai có nhiều đóng góp lớn đối với việc gắn cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới, tham gia vào các hoạt động của Quốc tế Cộng sản, tiếp tục học tập và rèn luyện ở Quốc tế Cộng sản. Khi trở về nước hoạt động, đồng chí tham gia một số vị trí quan trọng của Đảng, có nhiều đóng góp vào sự phát triển của cách mạng cho đến khi bị bắt và kết án tử hình (1941). Nguyễn Thị Minh Khai được tái hiện với hình ảnh của một chiến sĩ cách mạng tài năng, kiên trung, bất khuất và có nhiều đóng góp to lớn đối với cách mạng Việt Nam về nhiều khía cạnh như xây dựng đường lối, xây dựng tổ chức và lãnh đạo hoạt động,…
Chương 5: Tấm gương nữ chiến sĩ cộng sản tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam. Người đọc được tiếp cận với những đánh giá khá đầy đủ và sâu sắc về cuộc đời hoạt động và những cống hiến của Nguyễn Thị Minh Khai đối với dân tộc, với Đảng, với cách mạng Việt Nam. Những đánh giá tập trung làm rõ hình ảnh của đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai với tấm gương của người chiến sĩ cộng sản kiên trung, bất khuất; nữ cán bộ lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam; người liệt nữ của một gia đình cách mạng tiêu biểu.
Nguyễn Thị Minh Khai là một trong những nữ chiến sĩ cách mạng thế hệ đầu tiên của cách mạng Việt Nam, là tấm gương, niềm cảm hứng cách mạng của nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam. Sinh ra và lớn lên ở quê hương Nghệ An giàu truyền thống, Nguyễn Thị Minh Khai sớm trở thành một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Được rèn luyện qua nhiều phong trào đấu tranh, tôi luyện trong thực tiễn, bồi dưỡng về lý luận, Nguyễn Thị Minh Khai từ một thanh niên yêu nước trở thành một người đảng viên chân chính, đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Với tài năng và bản lĩnh chính trị của mình, Nguyễn Thị Minh Khai đã đảm nhận nhiều vị trí công tác như Ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ, Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn… Ở mọi vị trí công tác, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Khi bị địch bắt, tra tấn dã man, đồng chí đã giữ vững khí tiết của một chiến sĩ cộng sản kiên cường. Hy sinh ở tuổi đời rất trẻ - 31 tuổi, đồng chí trở thành biểu tượng của ý chí tuổi trẻ, hy sinh hết mình vì sự nghiệp cách mạng. Cuộc đời chiến đấu không biết mệt mỏi vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng quần chúng nhân dân lao động, giải phóng phụ nữ, trở thành tấm gương lớn cho nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam.
Tên của bà được đặt cho nhiều đường phố, trường học trên khắp Việt Nam như tại: thành phố Hạ Long, Nha Trang, Đà Nẵng, Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh... và tại Thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam có trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai.
Tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An cũng đã xây Nhà lưu niệm để tưởng niệm và trưng bày một số hình ảnh về cuộc đời và sự nghiệp của bà.
Cuốn sách là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu, giảng dạy về các lãnh đạo tiền bối của Đảng, về lịch sử cách mạng Việt Nam, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, về quê hương và truyền thống xứ Nghệ…
Thư viện tỉnh Hà Nam trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc !
Hà Hằng